Endometrioza i adenomioza

Endometrioza i adenomioza – jakie są objawy?

Endometrioza jest chorobą, która może przebiegać bezobjawowo lub objawowo – znacząco negatywnie wpływając na codzienne funkcjonowanie (aktywności, relacje, satysfakcję, edukację, karierę, zdrowie psychiczne) poprzez przewlekłe dolegliwości bólowe. Zalicza się do nich bolesne miesiączkowanie, ból podczas współżycia, defekacji, mikcji, może on również towarzyszyć podczas owulacji i utrzymywać się w fazie poowulacyjnej. O adenomiozie z kolei może świadczyć obfite krwawienie miesiączkowe, któremu towarzyszą skrzepy.

Endometrioza i adenomioza – dlaczego obniżają płodność?

Okazuje się, że endometrioza obniża płodność kobiety 10krotnie na dany cykl w stosunku do kobiety zdrowej. Zarówno w przypadku endometriozy jak i adenomiozy mamy doczynienia z:

• • uszkodzeniem anatomii narządów rodnych – zrosty, uchyłkowe zapalenie jajowodów (SIN),
  • zaburzeniami immunologicznymi,
  • gametotoksycznością i embriotoksycznością – uszkodzenia na poziomie komórek jajowych i zarodków,
  • dysfunkcja rzęsek w jajowodach – zaburzenie funkcji transportowej jajowodów,
  • zaburzenia owulacji – problemy z dojrzewaniem pęcherzyków jajnikowych (zluteinizowany niepęknięty pęcherzyk) oraz słaba jakość oocytów,
  • zaburzenia receptywności macicy – nieprawidłowości w budowie i funkcji endometrium (np. szerokość endometrium, perystaltyka).

Endometrioza i adenomioza a Model Creighton

Prowadzenie karty obserwacji pozwala na identyfikację pozabólowych objawów endometriozy oraz w przypadku bólu – połączenie dolegliwości z konkretnym momentem cyklu, bo jak wiemy nie dotyczy on tylko czasu krwawienia miesiączkowego. Co będzie skłaniało ku diagnostyce endometriozy i adenomiozy?

• obfite krwawienia i skrzepy podczas menstruacji – mogą wskazywać na adenomiozę, nie są typowe dla samej endometriozy (często współwystępują),
• brązowe plamienia na końcu miesiączki (TEBB) – często objaw przewlekłego zapalenia endometrium (które jest pokłosiem zaburzonego mikrobiomu jelit),
• zmniejszona ilość śluzu szyjkowego – wynikająca z osłabionej pracy jajników (niski poziom estrogenów),
• możliwa krótka faza przedowulacyjna i wczesna owulacja,
• skrócona faza poowulacyjna, szczególnie przy zespole zluteinizowanego niepękniętego pęcherzyka.

Leczenie endometriozy i adenomiozy

Jest to proces złożony, którego celem jest zniwelowanie dolegliwości bólowych i podniesienie komfortu życia lub poczęcie dziecka lub jedno i drugie. Obejmuje on zarówno leczenie dietetyczne (dieta przeciwzapalna, wsparcie mikrobiomu jelit), urofizjoterapię (zrosty wewnątrzmiedniczne), leczenie farmakologiczne, zabieg sono HSG z lipiodolem oraz laparoskopię (jeżeli jest niezbędna).

Na szczególną uwagę  zasługuje zabieg sono HSG w wykorzystaniem kontrastu olejowego (lipiodol).

LIPIODOL to wyciąg z nasion maku, inaczej olej makowy, stosowany jako środek kontrastowy od 1901 roku. Został później wyparty przez pojawiające się później kontrasty wodne. Obecnie zauważalna jest rosnąca tendencja do stosowania lipiodolu, przede wszystkim ze względu na jego właściwości:

• stosowany jest jako środek kontrastowy w trakcie badania drożności jajowodów (HSG),
• w trakcie podania nie tylko dochodzi do zobrazowania drożności poprzez przepłukiwanie jamy macicy i jajowowdów – dzięki jego właściwościom odżywczym i przeciwzapalnym przeciwdziała skutkom endometriozy
• wspomaga ograniczoną płodność nie tylko w przypadku podejrzenia/rozpoznania klasycznej endometriozy, ale również adenomiozy, torbieli jajników, zaburzeń immunologicznych, niepłodności idiopatycznej
• podanie lipiodolu może uwolnić powstałe zrosty w jajowodach i usprawnić ruchy rzęskowe, umożliwiając tym samym nie tylko proces zapłodnienia, ale i transportu zarodka ludzkiego i implantacji w błonę śluzową macicy
• najwyższe stężenie i efekt działania utrzymuje się w organizmie kobiety do 12 miesięcy od momentu podania
• badania ukazują zdecydowany wzrost odsetka udanych poczęć szczególnie do 6 miesięcy po zastosowaniu lipiodolu.

Skuteczność LIPIODOLU

(za https://www.instytut-rodziny.pl/sono-hsg-z-lipiodolem-to-nadzieja-na-ciaze-dla-pacjentek-z-endometrioza/)

Zauważono, że przepłukanie jamy macicy i jajowodów Lipiodolem Ultra Fluid daje obiecujące wyniki, w szczególności w przypadku pacjentek z endometriozą.

Przeprowadzono badanie „The FLUSH Trial” (2004r.), którego celem było sprawdzenie skuteczności przepłukania macicy i jajowodów u pacjentek z endometriozą oraz bez endometriozy. Jakie uzyskano wyniki? W grupie pacjentek z endometriozą odsetek ciąż wyniósł 47,8 %. To istotnie statystycznie większy odsetek ciąż, niż w grupie pacjentek z endometriozą, u których nie wykonywano tego zabiegu (10.8% ciąż). Wnioski z badań wskazują, że leczenie Lipiodolem może okazać się korzystne w szczególności dla pacjentek z endometriozą. Wskazuje się także na korzyści dla par z niewyjaśnioną niepłodnością.

Kolejną analizę opunlikowano w roku 2014 na podstawie przeglądu 13 badań z grupą kontrolną, który obejmował 2494 pacjentek z zaburzeniami płodności. Okazało się, że przepłukanie macicy i jajowodów kontrastem olejowym daje 3 razy większą szansę na zajście w ciążę w porównaniu z brakiem tej interwencji.

Następne badanie, przedstawione w 2017 roku, z udziałem 1119 kobiet, miało na celu porównanie kontrastu olejowego i wodnego. Badanie dotyczyło kobiet z niepłodnością idiopatyczną, ale bez endometriozy. W grupie 557 kobiet wykonano klasyczne HSG z użyciem kontrastu olejowego. Natomiast, w drugiej grupie 562 kobiet zastosowano w badaniu kontrast wodny. Uzyskane wyniki także świadczą na korzyść zastosowania Lipiodolu Ultra Fluid. W grupie kobiet, w której użyto do badania kontrast olejowy odsetek ciąż wynosił 39,7 %. Dla porównania odsetek ciąż w grupie badanej z użyciem kontrastu wodnego to 29.1%.

Diagnostyka i polecane ośrodki

Wniosek z powyższych badań pozwala na rozważenie zastosowania Lipiodolu w leczeniu idiopatycznej niepłodności lub spowodowanej endometriozą.

Możemy się pochwalić, że wśród współpracujących z naszą Fundacją lekarzy naprotechnologów istnieją pionierzy stosowania lipiodolu w Polsce. Fakt ten ukazuje, jak bardzo naprotechnologia wychodzi naprzeciw oczekiwaniom medycznym obecnych standardów leczenia niepłodności.

Diagnostyka niepłodności wymaga wieloaspektowego podejścia, uwzględniającego zarówno aspekty anatomiczne, hormonalne, jak i immunologiczne. Endometrioza i adenomioza stanowią istotne wyzwanie diagnostyczne i terapeutyczne, co podkreśla znaczenie odpowiedniej diagnostyki obrazowej i klinicznej. Na szczęście wzrastająca liczba kobiet borykających się z endometriozą i adenomiozą, może zostać objęta diagnostyką i skutecznym przyczynowym leczeniem prowadzącym do minimalizacji dolegliwości bólowych i dających szansę na poczęcie dziecka.

Polecane ośrodki leczenia endometriozy:

Instytut Rodziny, Warszawa, https://www.instytut-rodziny.pl/sono-hsg-z-lipiodolem-to-nadzieja-na-ciaze-dla-pacjentek-z-endometrioza/, dr Radosław Maksym

Klinika Endometriozy, Wrocław https://klinikaendometriozy.pl/

Przychodnia Macierzyństwo i Życie, https://macierzynstwoizycie.pl/ dr Krzysztof Gałczyński

Uniwersytecki Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie, https://www.usk4.lublin.pl/pl/ , oddział radiologii zabiegowej, dr Krzysztof Pyra